I. Hytaý bilen LAC ýurtlarynyň arasynda BSG-a gireninden bäri oba hojalygynyň söwdasyna syn
2001-nji ýyldan 2023-nji ýyla çenli Hytaý bilen LAC ýurtlarynyň arasyndaky oba hojalyk önümleriniň umumy söwda mukdary ortaça ýyllyk ösüş depgini 17.0% bolan 2,58 milliard ABŞ dollaryndan 81.03 milliard ABŞ dollaryna çenli üznüksiz ösüş tendensiýasyny görkezdi. Şolaryň arasynda importyň gymmaty 2,40 milliard ABŞ dollaryndan 77,63 milliard ABŞ dollaryna, 31 esse ýokarlandy; Eksport 170 million dollardan 3,40 milliard dollara çenli 19 esse ýokarlandy. Latinurdumyz Latyn Amerikasy ýurtlary bilen oba hojalygynyň önümleri söwdasynda defisit ýagdaýynda, defisit artmagyny dowam etdirýär. Countryurdumyzdaky ägirt uly oba hojalyk önümlerini sarp ediş bazary Latyn Amerikasynda oba hojalygyny ösdürmek üçin uly mümkinçilikler döretdi. Soňky ýyllarda Latyn Amerikasyndan Çili alça we Ekwador ak karides ýaly has ýokary hilli oba hojalyk önümleri biziň bazarymyza girdi.
Umuman aýdanyňda, Hytaýyň oba hojalygy söwdasynda Latyn Amerikasy ýurtlarynyň paýy kem-kemden giňeldi, ýöne importyň we eksportyň paýlanyşy deňagramly däl. 2001-nji ýyldan 2023-nji ýyla çenli Hytaý-Latyn Amerikasynyň oba hojalygynyň Hytaýyň umumy oba hojalygyndaky paýy 9,3% -den 24.3% -e çenli ýokarlandy. Şolaryň arasynda Hytaýyň Latyn Amerikasy ýurtlaryndan importy 20.3% -den 33.2% -e çenli, Hytaýyň Latyn Amerikasy ýurtlaryna oba hojalygynyň eksporty umumy eksportyň 1,1% -den 3,4% -e çenli boldy.
2. Hytaý bilen LAC ýurtlarynyň arasynda oba hojalygynyň söwdasynyň aýratynlyklary
(1) Deňeşdirilen söwda hyzmatdaşlary
2001-nji ýylda Argentina, Braziliýa we Peru Latyn Amerikasyndan oba hojalygynyň önümlerini import etmegiň ilkinji üç çeşmesi boldy, umumy import gymmaty 2,13 milliard ABŞ dollary bolup, şol ýyl Latyn Amerikasyndan oba hojalyk önümleriniň importynyň 88,8% -ini emele getirdi. Latyn Amerikasy ýurtlary bilen oba hojalygynyň söwda hyzmatdaşlygynyň çuňlaşmagy bilen, soňky ýyllarda Çili Perudan geçip, Latyn Amerikasynda oba hojalygynyň importynyň üçünji çeşmesine öwrüldi we Braziliýa oba hojalygynyň importynyň ilkinji çeşmesi hökmünde Argentinadan öňe geçdi. 2023-nji ýylda Hytaýyň Braziliýadan, Argentinadan we Çiliden importy 58,93 milliard ABŞ dollaryna barabar bolup, şol ýyl Latyn Amerikasy ýurtlaryndan oba hojalyk önümleriniň importynyň 88,8 göterimini emele getirdi. Şolaryň arasynda Hytaý Braziliýadan 58,58 milliard ABŞ dollary oba hojalyk önümlerini import etdi, Latyn Amerikasy ýurtlaryndan oba hojalyk önümleriniň umumy importynyň 75,1 göterimini, Hytaýda oba hojalygynyň önümleriniň umumy importynyň 25,0 göterimini emele getirýär. Braziliýa diňe bir Latyn Amerikasyndaky oba hojalygynyň importynyň iň uly çeşmesi bolman, eýsem dünýädäki oba hojalygynyň importynyň iň uly çeşmesidir.
2001-nji ýylda Kuba, Meksika we Braziliýa Hytaýyň LAC ýurtlaryna oba hojalygynyň eksport bazaryndaky ilkinji üçlügi boldy, umumy eksport gymmaty 110 million ABŞ dollary bolup, şol ýyl Hytaýyň LAC ýurtlaryna oba hojalygynyň umumy eksportynyň 64,4% -ini emele getirdi. 2023-nji ýylda Meksika, Çili we Braziliýa Hytaýyň Latyn Amerikasy ýurtlaryna oba hojalygynyň eksport bazaryndaky ilkinji üçlügidir, umumy eksport gymmaty 2,15 milliard ABŞ dollary bolup, şol ýylyň oba hojalygynyň umumy eksportynyň 63,2 göterimini emele getirýär.
(3) Importda nebit tohumlary we maldarçylyk önümleri agdyklyk edýär we soňky ýyllarda galla importy ep-esli artdy
Hytaý dünýäde iň uly oba hojalyk önümlerini import ediji bolup, Latyn Amerikasy ýurtlaryndan soýa, sygyr eti we miweleri ýaly oba hojalyk önümlerine uly isleg bildirýär. Hytaý BSG-a gireninden bäri Latyn Amerikasy ýurtlaryndan oba hojalyk önümleriniň importy esasan nebit tohumlary we maldarçylyk önümleri bolup, soňky ýyllarda galla önümleriniň importy ep-esli ýokarlandy.
2023-nji ýylda Hytaý Latyn Amerikasy ýurtlaryndan 42,29 milliard ABŞ dollary nebit tohumyny import etdi, bu 3,3 göterim ýokarlandy we Latyn Amerikasy ýurtlaryndan oba hojalygynyň önümleriniň umumy importynyň 57,1 göterimini emele getirdi. Maldarçylyk önümleriniň, suw önümleriniň we galla önümleriniň importy degişlilikde 13,67 milliard ABŞ dollary, 7,15 milliard ABŞ dollary we 5,13 milliard ABŞ dollary boldy. Şolaryň arasynda mekgejöwen önümleriniň importy 4,05 milliard ABŞ dollary bolup, 137,671 esse artdy, esasanam Braziliýanyň mekgejöweniniň Hytaýyň gözlegine we karantine elýeterliligi sebäpli. Braziliýanyň mekgejöwen importynyň köp mukdary geçmişde Ukrainada we ABŞ-da agdyklyk edýän mekgejöwen importynyň görnüşini täzeden ýazdy.
(4) Esasan suw önümlerini we gök önümleri eksport ediň
Hytaýyň BSG-ä girmeginden bäri LAC ýurtlaryna oba hojalyk önümleriniň eksporty esasan suw önümleri we gök önümler boldy, soňky ýyllarda galla önümleriniň we miweleriniň eksporty yzygiderli ýokarlandy. 2023-nji ýylda Hytaýyň Latyn Amerikasy ýurtlaryna suw önümleri we gök önümler eksporty degişlilikde 1,19 milliard dollar we 6,0 milliard dollar bolup, degişlilikde Latyn Amerikasynyň ýurtlaryna oba hojalygynyň önümleriniň umumy eksportynyň 35.0% we 17,6% boldy.
Iş wagty: Awgust-30-2024