Aedes aegypti tropiki we subtropiki sebitlerde ýygy-ýygydan adam keseliniň döremegine sebäp bolýan birnäçe arbowirusyň (deng, çikungunýa we Zika ýaly) esasy wektorydyr. Bu wiruslary dolandyrmak, köplenç uly ýaşly aýal çybynlary nyşana alýan insektisid spreýleri görnüşinde wektor gözegçiligine daýanýar. Şeýle-de bolsa, optimal täsir etmek üçin zerur bolan giňişlik we sepmegiň ýygylygy düşnüksiz. Bu gözlegimizde, aşa pes göwrümli (ULV) piretroid insektisidleri bilen içerde sepmegiň Aedes aegypti çybyn populýasiýasyna edýän täsirini suratlandyrýarys.
Netijelerimiz, Aedes aegypti-de öý içindäki pese gaçmagyň, ilkinji nobatda, şol bir öýüň içinde pürküji bilen baglanyşyklydygyny, goňşy maşgalalara sepmekden goşmaça täsiriniň ýokdugyny görkezýär. Spreýiň netijeliligini soňky spreýden bäri wagt bilen ölçemeli, sebäbi yzygiderli spreýlerden jemleýji täsir tapmadyk. Modelimize esaslanyp, sepilenden 28 gün soň pürküjiniň täsirliliginiň 50% peselýändigini çaklaýarys.
Öý hojalygynyň içindäki “Aedes aegypti” bolçulygynyň peselmegi, ilkinji nobatda, şol öýde soňky gezek sepilen günleriň sany bilen kesgitlenildi, ýerli wirus ýokaşma dinamikasyna baglylykda ýokary töwekgelçilikli ýerlere örtügi sepmegiň möhümdigini görkezdi.
Bu gözlegde, Perunyň Amazon sebitiniň Iquitos şäherinde gaýtalanýan aşa pes göwrümli ýapyk piretroid sepmegiň iki sany uly meýdan synagyndan maglumatlary ulanyp, bir öýüň çäginden çykyp, bir öýüň içinde aegypti çybynlarynyň köpelmegine täsirini pes bahalandyrmak üçin baha berdik. Öňki gözlegler, öý hojalygynyň has uly interwensiýa meýdanynyň içinde ýa-da daşynda bolandygyna esaslanyp, aşa pes göwrümli bejergileriň täsirine baha berdi. Bu gözlegimizde, içerki bejergileriň goňşy öýlerdäki bejergiler bilen deňeşdirilende deňeşdirilen goşandyna düşünmek üçin aýry-aýry öý hojalygynyň has gowy derejesinde bejeriş täsirlerini bölmegi maksat edinýäris. Wagtyň geçmegi bilen, zerur bolan sepmegiň ýygylygyna düşünmek we wagtyň geçmegi bilen pürküjiniň täsiriniň peselmegine baha bermek üçin guş öýlerinde Aedes aegypti azaldylmagyna iň soňky sepilen bilen deňeşdirilende, gaýtadan sepmegiň jemleýji täsirini çakladyk. Bu derňew wektor dolandyryş strategiýalarynyň işlenip düzülmegine kömek edip biler we olaryň netijeliligini çaklamak üçin modelleriň parametrleri üçin maglumat berip biler.
Gyzyklanmagyň netijesi, aşa köp ýaýramagy hasaba almak üçin otrisatel ikilik paýlanyşyny ulanyp, köp derejeli Baýziýa çarçuwasynda modellenen i we wagt üçin uly ýaşly Aedes aegypti hökmünde kesgitlenýär, esasanam köp sanly Aedes aegypti ululary ýygnalansoň. Iki gözlegiň arasyndaky ýerleşiş we synag synaglarynyň tapawudyny göz öňünde tutup, ähli dalaşgär modelleri degişlilikde S-2013 we L-2014 maglumat bazalaryna ýerleşdirildi. Dalaşgärleriň modelleri umumy görnüşe görä işlenip düzülýär:
a, aşakda görkezilişi ýaly, öý hojalygyna i sepmegiň täsirini ölçän dalaşgär üýtgeýänleriň toplumyny görkezýär.
b, aşakda görkezilişi ýaly, öýüň töweregindäki goňşulara pürkmegiň täsirini ölçän dalaşgär üýtgeýänleriň toplumyny görkezýär.
Simpleönekeý b-statistikany, t-den bir hepde öň sepilen i öýden belli bir aralykda halkadaky paýy hasaplamak arkaly synag etdik.
bu ýerde r halkadaky öýleriň sany, r bolsa halka bilen öýüň arasyndaky aralyk. Halkalaryň arasyndaky aralyk aşakdaky faktorlara esaslanýar:
Otnositel model, öý içindäki spreý täsir ediş funksiýalaryna laýyk gelýär. Has galyň gyzyl çyzyk, iň laýyk modeli, iň galyň çyzyk iň oňat modeli, beýleki galyň çyzyklar bolsa WAIC iň laýyk modeliň WAIC-den düýpgöter tapawutlanmaýan modelleri aňladýar. BA çüýremek funksiýasy, iki synagda ortaça WAIC reýtingine esaslanyp, iň oňat bäş modelde bolan iň soňky sepilen gününden bäri ulanylýar.
Model, sepilenden 28 gün soň pürküjiniň netijeliliginiň 50% peselendigini, Aedes aegypti ilatynyň bolsa sepilenden takmynan 50-60 gün soň doly dikeldilendigini çaklady.
Bu gözlegimizde, içerde wagtlaýyn we giňişlikde bolup geçýän hadysalary sepmek bilen baglanyşykly ýapyk ultra pes sesli piretrin ýapyk Aedes aegypti ilatyna täsirini beýan edýäris. Aedes aegypti ilatyna sepmegiň täsiriniň dowamlylygyna we giňişligine has gowy düşünmek, wektor gözegçilik çäreleri wagtynda talap edilýän giňişlik we sepmegiň ýygylygy üçin iň amatly nyşanlary kesgitlemäge kömek eder we dürli potensial wektor gözegçilik strategiýalaryny deňeşdirmek üçin esas döreder. maglumat. Netijelerimiz, öý içindäki Aedes aegypti ilatynyň azalmagynyň bir öýüň içine sepmek bilen baglanyşyklydygyny, goňşy sebitlerdäki öý hojalygyna sepmekden goşmaça täsiriniň ýokdugyny görkezýär. Içerdäki Aedes aegypti ilatyna sepmegiň täsiri, ilkinji gezek soňky sepilenden bäri we 60 günüň dowamynda kem-kemden azalýar. Öý içindäki köp sanly pürküji hadysalaryň jemleýji täsiri sebäpli “Aedes aegypti” ilatynyň mundan beýläk azalmagy bolmady. Umuman aýdanyňda, Aedes aegypti ilaty azaldy. Bir öýde Aedes aegypti çybynlarynyň sany, esasan, şol öýde soňky gezek sepilenden bäri geçen wagta baglydyr.
Gözlegimiziň möhüm çäklendirmesi, ýygnan uly ýaşly Aedes aegypti çybynlarynyň ýaşyna gözegçilik etmezligimizdir. Bu synaglaryň [14] öňki seljermeleri, bufer zonasy bilen deňeşdirilende L-2014 pürküji zolagynda uly ýaşly aýal-gyzlaryň ýaş paýlanyşynyň ýaş (nulipar aýal-gyzlaryň paýynyň köpelmegi) bolandygyny görkezdi. Şeýlelik bilen, belli bir öýde Aedes aegypti bolçulygyna daş-töweregindäki maşgalalara sepmek hadysalarynyň goşmaça düşündiriş roluny tapmadyk bolsak-da, pürküji hadysalarynyň ýygy-ýygydan ýüze çykýan ýerlerinde Aedes aegypti ilatynyň dinamikasyna sebitleýin täsiriň ýokdugyna ynamymyz ýok.
Gözlegimiziň beýleki çäklendirmeleri, L-2014 synag synagyndan takmynan 2 aý öň, ýerleşýän ýeri we wagty barada jikme-jik maglumatyň ýoklugy sebäpli Saglygy goraýyş ministrliginiň gyssagly püskürmegini hasaba alyp bilmezligi öz içine alýar. Öňki derňewler, bu spreýleriň Aedes aegypti dykyzlygynyň umumy esasy derejesini emele getirýän okuw meýdanynda şuňa meňzeş täsir edendigini görkezdi; aslynda, tejribe sepmek başlanda, Aedes aegypti ilaty dikeldilip başlandy. Mundan başga-da, iki synag döwrüniň arasyndaky netijeleriň tapawudy, okuw dizaýnynyň tapawudy we Aedes aegypti-iň sipermetrine dürli duýgurlygy sebäpli bolup biler, S-2013 L-2014-den has duýgur.
Netijede, netijelerimiz içerde sepmegiň täsiriniň pürküji bolan öý hojalygy bilen çäklenendigini we goňşy maşgalalara sepmegiň Aedes aegypti ilatyny hasam azaltmandygyny görkezýär. Uly ýaşly Aedes aegypti çybynlary jaýlara ýakyn ýa-da içerde galyp, 10 m aralygynda ýygnanyp, ortaça 106 m aralygy geçip biler. Şeýlelik bilen, bir jaýyň töweregine sepmek, şol jaýdaky Aedes aegypti ilatyna uly täsir edip bilmez. Bu, jaýyň daşyna ýa-da töweregine sepmegiň hiç hili täsiri ýok diýen öňki netijeleri goldaýar. Şeýle-de bolsa, ýokarda belläp geçişimiz ýaly, Aedes aegypti ilatynyň dinamikasyna sebitleýin täsirler bolup biler we biziň modelimiz beýle täsirleri ýüze çykarmak üçin döredilmedi.
Netijelerimiz bilelikde jemlenende, wirus wagtynda ýokaşma howpy has ýokary bolan her bir öý hojalygyna ýetmegiň möhümdigini görkezýär, sebäbi ýaňy-ýakynda sepilmedik maşgalalar häzirki çybynlaryň sanyny azaltmak üçin golaýdaky çärelere ýa-da hatda birnäçe çärelere bil baglap bilmeýärler. Käbir jaýlaryň elýeterli däldigi sebäpli, ilkinji sepmek işleri elmydama bölekleýin örtülýärdi. Geçirilen maşgalalara gaýta-gaýta baryp görmek gurşawy artdyryp biler, ýöne synanyşyklaryň her tapgyry bilen girdejiler azalýar we öý hojalygy üçin çykdajylar ýokarlanýar. Şonuň üçin wektor gözegçilik programmalary, dengiz ýokaşma töwekgelçiligi has ýokary bolan ýerleri nyşana almak arkaly kämilleşdirilmeli. Dengiň ýokaşmagy giňişlikde we wagtda birmeňzeşdir we demografiki, daşky gurşaw we sosial şertleri öz içine alýan ýokary töwekgelçilikli sebitlere ýerli baha bermek maksatly wektor gözegçiligine ýolbaşçylyk etmelidir. Içerki galyndy püskürmegi kontakt yzarlamak bilen birleşdirmek ýaly beýleki maksatly strategiýalar geçmişde täsirli bolupdy we käbir sazlamalarda üstünlik gazanyp biler. Matematiki modeller, şeýle hem gymmat we logistik taýdan çylşyrymly meýdan synaglarynyň zerurlygy bolmazdan, her ýerli şertlerde geçirişi azaltmak üçin optimal wektor dolandyryş strategiýalaryny saýlamaga kömek edip biler. Netijelerimiz, geljekde mehaniki modellemek tagallalaryny habar berip biljek ultra pes sesli içerde pürkmegiň giňişlik we wagtlaýyn täsirleriniň jikme-jik parametrizasiýasyny üpjün edýär.
Iş wagty: -20anwar-13-2025