Ösümlik keselleri azyk önümçiligi üçin barha köp howp döredýär we olaryň birnäçesi bar bolan pestisidlere garşy durnuklydyr. Daniýada geçirilen bir gözleg, hatda insektisidleriň ulanylmaýan ýerlerinde hem, garynjalaryň ösümlik kesel döredijileriniň öňüni netijeli alýan birleşmeleri bölüp çykaryp bilýändigini görkezdi.
Ýakynda Afrikanyň dört aýakly garynjalarynyň MRSA bakteriýalaryny öldürip bilýän birleşmeleri saklaýandygy anyklandy. Bu elhenç bakteriýa, sebäbi olar belli antibiotiklere garşylyk görkezýärler we adamlara hüjüm edip bilýärler. Ösümlikleriň we azyk önümçiliginiň hem garşylykly ösümlik keselleri sebäpli howp astynda galýandygy çak edilýär. Şonuň üçin ösümlikler hem özlerini goramak üçin garynjalaryň öndürýän birleşmelerinden peýdalanyp bilerler.
Ýakynda, “Applied Ecology Journal” žurnalynda çap edilen täze bir gözlegde, Orhus uniwersitetiniň üç ylmy işgäri bar bolan ylmy edebiýaty gözden geçirip, garaşylmadyk derejede köp mukdarda garynja bezlerini we garynja bakteriýalaryny tapdylar. Bu birleşmeler möhüm ösümlik kesel döredijilerini öldürip bilýär. Şonuň üçin ylmy işgärler adamlaryň oba hojalyk ösümliklerini goramak üçin garynjalary we olaryň himiki gorag “ýaraglaryny” ulanyp biljekdigini aýdýarlar.
Garynjalar gür toplulykdaky uýalarda ýaşaýarlar we şonuň üçin keselleriň ýokuşmagynyň ýokary howpuna sezewar bolýarlar. Şeýle-de bolsa, olar özleriniň kesellere garşy dermanlaryny işläp düzdüler. Garynjalar öz bezleri we ösýän bakteriýa koloniýalary arkaly antibiotik maddalaryny bölüp çykaryp bilýärler.
“Garynjalar gür jemgyýetlerde ýaşamaga öwrenişenligi sebäpli, özlerini we toparlaryny goramak üçin köp dürli antibiotikler döräpdir. Bu birleşmeler dürli ösümlik kesel döredijilerine uly täsir edýär” diýip, Orhus uniwersitetiniň Biologiýa ylymlary institutynyň işgäri Ýoahim Offenberg aýtdy.
Bu ylmy barlaga görä, garynja antibiotiklerini ulanmagyň azyndan üç dürli usuly bar: ösümlik önümçiliginde diri garynjalary gönüden-göni ulanmak, garynjalaryň himiki gorag birleşmelerini simulýasiýa etmek we antibiotik ýa-da bakteriýa genlerini kodlaýan garynjalary göçürmek we bu genleri ösümliklere geçirmek.
Alymlar öň alma plantasiýalaryna "göçýän" agaç gurçuklarynyň iki dürli kesel (alma başynyň çişmegi we çüýremegi) bilen kesellän almalaryň sanyny azaldyp biljekdigini görkezdiler. Bu täze ylmy barlaglara esaslanyp, olar gurçuklaryň geljekde adamlara ösümlikleri goramagyň täze we durnukly usulyny görkezip biljekdigini has-da nygtadylar.
Çeşme: Hytaýyň ylmy habarlary
Ýerleşdirilen wagty: 2021-nji ýylyň 8-nji oktýabry